Mobiliteit

In 2016 is onomkeerbaar de weg naar zero emissie-mobiliteit ingezet. De vraag is niet meer of, maar wanneer alle auto’s elektrisch zijn. 2016 was echter ook het jaar waarin verkeer Europa’s grootste klimaatprobleem werd. Het aandeel van verkeer, inclusief lucht- en zeescheepvaart, in de klimaatproblematiek groeit snel. Dit komt doordat andere economische sectoren wel snel hun CO2-uitstoot reduceren, en doordat auto’s, vrachtwagens en vliegtuigen in werkelijkheid niet of nauwelijks zuiniger zijn geworden.

Het besef dat hieraan iets moet worden gedaan, is in Nederland groter gebleken bij (grote) bedrijven dan bij de nationale overheid en het kabinet. Bedrijven zien steeds vaker dat mobiliteit een enorme kostenpost is met vaak de grootste bijdrage aan hun ecologische voetafdruk. Meerderheden in de Tweede Kamer om in 2025 alleen nog maar volledig zero emissie-auto’s op de markt te mogen brengen, werden door het kabinet geïrriteerd terzijde geschoven. Tegelijkertijd zien we dat veel gemeenten uit oogpunt van leefbaarheid en gezondheid vervuilend verkeer uit hun binnenstad weren en een impuls geven aan minder en schonere mobiliteit.

Er is in Nederland breed draagvlak voor de klimaatafspraken van Parijs, en tegelijk ontbreekt een breed besef van wat ervoor nodig is om aan die afspraken te voldoen. De ongemakkelijke waarheid dat we niet op dezelfde voet kunnen doorrijden, reizen en vervoeren is nog niet geland. Discussies over de kilometerheffing en milieuzone (Nee) en meer asfalt en sneller rijden (Ja) zijn wat dat betreft illustratief. Politiek draagvlak voor een mobiliteitsrevolutie (naast een energierevolutie) is noodzakelijk en vormt de uitdaging voor de komende jaren. Deze revolutie zal de groene mobiliteitssector een enorme impuls geven. Van fabrikanten van voertuigen en van de mobiliteitsindustrie wordt gevraagd om te investeren in oplossingen die ons klimaat en onze gezondheid en natuur geen schade toebrengen. De technologie is er, nu de wil om te veranderen nog.

Voor ons is de mobiliteitsvisie helder: alle mobiliteit moet zero emissie worden, te beginnen bij verkeer op weg en spoor. Rijden op groene stroom is de toekomst, naast natuurlijk meer fietsen en meer openbaar vervoer. Dat is niet alleen schoner, maar ook veel energie-efficiënter. Voor voertuigen waarbij elektrificatie niet kan, moeten duurzame biobrandstoffen een oplossing bieden. Door vervuiling een prijs te geven, wordt deze toekomst sneller gerealiseerd en zullen mensen en bedrijven ook bewuster met mobiliteit omgaan.

Natuur & Milieu maakt elektrische mobiliteit aantrekkelijk voor consumenten, steunt bedrijven die de transitie naar duurzame mobiliteit willen maken en stimuleert overheden om de kaders goed te stellen.

Wat houdt het project in?

Het Klimaatakkoord van Parijs dat eind 2015 werd gesloten, heeft ook het bedrijfsleven aangespoord om zijn duurzame ambities aan te scherpen. Met het ondertekenen van de Mobiliteitspledge beloofden verschillende grote bedrijven om mobiliteitsafspraken uit het Klimaatakkoord in hun bedrijfsvoering te ondersteunen. Ze beloofden bijvoorbeeld om maatregelen te nemen zodat hun medewerkers minder en schoner kunnen reizen. Werkgevers hebben grote invloed op hoe de ongeveer 8 miljoen werkenden in Nederland dagelijks naar hun werk, en ook privé, reizen. De NS en Natuur & Milieu werken samen met VNO-NCW en het ministerie van Infrastructuur & Milieu om zo veel mogelijk werkgevers te verbinden aan deze Mobiliteitspledge.

Hoe verliep het project?

Natuur & Milieu staat er goed op in ‘Mobiliteitsland’, is goed gepositioneerd, heeft een relevant netwerk en is vertegenwoordigd op de juiste podia om invloed te hebben op hoe bedrijven hun mobiliteit inrichten. Bedrijven willen graag zelf de leiding houden maar hebben wel behoefte aan initiatieven van andere partijen. Natuur & Milieu faciliteert en realiseert initiatieven in dit netwerk. Zo hebben wij een instrument ontwikkelt, ‘de Nationale Benchmark Mobiliteit’, waarmee bedrijven eenvoudig inzicht krijgen in hoe duurzaam hun mobiliteitsbeleid werkelijk is.

Wat houdt het project in?

Natuur & Milieu streeft naar een doorbraak in elektrisch rijden. In het project Testrijders laten wij zo veel mogelijk mensen kennismaken met de voordelen hiervan. Deelnemers leasen voor een aantrekkelijk tarief een elektrische auto en delen deze met zo veel mogelijk mensen. Begin 2016 startten we in samenwerking met de gemeente Den Haag met twintig Haagse testrijders, in navolging van eerdere edities in Arnhem, Rotterdam en Nijmegen.

Hoe verliep het project?

De samenwerking met de gemeente Den Haag, PON (importeur Volkswagen) en de lokale autodealer Wittebrug verliep soepel. Een succesfactor was het goede aanbod: een aantrekkelijk tarief, 10.000 km groene stroom van windpark Luchterduinen, een mobiliteitskaart met € 50 tegoed voor wanneer de auto is uitgeleend, en een gratis laadpunt.

Elektrisch rijden is voor velen nog nieuw. Daarom gaan we nog beter letten op de informatievoorziening naar onze deelnemers, bijvoorbeeld over de vraag hoe je zo efficiënt mogelijk rijdt, hoe ver je kunt rijden met een volle accu, en waar snellaadpunten staan. Een rijtraining van de ANWB over elektrisch rijden gaan we nu vooraf verplichten.

Wat houdt het project in?

Hét duurzame alternatief voor vliegen in Europa is de trein. Maar als je de grens over wilt, is treinreizen nodeloos ingewikkeld en prijzig. Kaartjes vinden en boeken is lang niet zo makkelijk als voor vliegtickets. En je hebt geen rechten of garanties als je je overstap mist.
Dat kan veel beter. Samen met 9292, Royal HaskoningDHV en de Jonge Veranderaars hebben we Train2EU opgezet. Samen met het ministerie van Infrastructuur & Milieu hielden we in juni de eerste Internationale Spoortop in Rotterdam. Intussen lieten we zien dat Europese reisbestemmingen niet onderdoen voor tropische oorden. En dat de treinreis ernaartoe een prachtig avontuur is.

Hoe verliep het project?

Alle betrokken bedrijven en overheden willen het de Europese treinreiziger makkelijker maken. Maar sommige spoorwegmaatschappijen willen hun nationale markten niet verliezen. Intussen bekommert niemand zich om de internationale reiziger. De Europese Unie heeft nog onvoldoende bevoegdheden om dat goed te regelen. Het gaat tijd kosten om de gevestigde belangen in beweging te krijgen, maar het begin is gemaakt.

Wat houdt het project in?

Speerpunten in de lobby voor duurzaam mobiliteitsbeleid in 2016 waren: het vergroenen van de eigen inkoop van voertuigen en brandstoffen door overheden, strenge Europese voertuignormen, stimulering van elektrisch rijden, voorstellen voor meer biobrandstoffen uit afval en reststromen en voor minder schadelijke biobrandstoffen uit voedselgewassen, en het opnieuw agenderen van ‘betalen per kilometer’ in de opmaat naar de kabinetsformatie van 2017. Om elektrisch rijden voor particulieren betaalbaar te maken, stelden we met een brede coalitie in een intensief proces een plan van aanpak op (‘Maak elektrisch rijden groot’).

Hoe verliep het project?

Onze voorstel voor een subsidieregeling voor de aanschaf van een elektrische auto door particulieren is helaas afgewezen. De weerstand tegen het instrument subsidie bleek te groot. Tegelijk is voor de verdere ontwikkeling van elektrisch rijden een doorbraak op de particuliere markt van groot belang. Hieraan zullen we ook de komende jaren blijven werken.

Op een aantal terreinen waren we succesvoller. Zo zijn de aandacht voor en ambitie op duurzame inkoop van voertuigen sterk gegroeid. De besluitvorming over de inzet van biobrandstoffen is nog niet afgerond, maar wel ontstond er politiek draagvlak om de duurzaamheid van biobrandstoffen beter te borgen.

Een van de succesfactoren was de samenwerking met verschillende maatschappelijke organisaties, bedrijven en wetenschappers. Deze samenwerking droeg zowel bij aan de kwaliteit van de voorstellen als aan het draagvlak.